Complexiteit Chinese vertalingen - 翻译瓶颈

Het maken van goede vertalingen wordt vaak sterk onderschat. Als vertaler krijg je vaak teksten aangeleverd met het verzoek dit 'even' te vertalen en het moet het liefst gisteren klaar zijn. Helaas werkt dit niet zo. Een tekst vertalen kost soms nog meer tijd dan het schrijven van de brontekst. De vertaler heeft vaak weinig of geen referentiekader van de tekst en de onderwerpen kunnen van document tot document zeer uiteenlopen. Het vertalen van presentatiesheets waarin vaak korte kreten staan is daardoor nog lastiger.

Om een goed resultaat te krijgen moet de vertaler de brontekst niet alleen tekstueel maar ook inhoudelijk volledig begrijpen. Daarnaast moet de toonzetting in de tekst ook goed vertaald worden waardoor de vertaalde tekst hetzelfde doel bereikt als de brontekst voor ogen had. Zeker bij marketingteksten zal een goede vertaler dus niet vertalen wat u schrijft, maar vertalen wat u bedoelt!

Bij juridische vertalingen ligt dit natuurlijk weer anders. Hierbij is het van groot belang dat de tekst exact vertaald wordt. Hiervoor is terdege kennis van zaken nodig. De vertaler moet exact de nuanceverschillen kennen in zowel de brontaal als de doeltaal.

Woordvolgorde

Het lijkt erop dat alle menselijke talen een bepaalde woordvolgorde hebben om een bepaalde expressies of samenhangende gedachten te uiten, maar de zins-/woordvolgorde kan van taal tot taal verschillen. Een bepaalde woordvolgorde in het Nederlands is vaak soepel, natuurlijk en idiomatisch, maar dezelfde woordvolgorde kan in het Chinees compleet anders, vaag en nietszeggends klinken. Bij een goede vertaling moet je ook rekening houden met het taalgebruik en de conventie.

Een voorbeeld:

Tekst in het Chinees: 我们在教室里学习中文。

Woord voor woord vertaling = Wij in de klas leren Chinees.

Moet worden: Wij leren Chinees in de klas.

Betekenis

De betekenis van woorden lijkt heel eenvoudig te vertalen, maar voor sommige woorden bestaat geen equivalent in de andere taal. Maar soms is ook niet duidelijk wat er nu exact bedoeld wordt in de brontaal.

Een voorbeeld:

Gerechten: Eten en koken heeft een veel groter belang in China dan in Nederland en mede daardoor kennen de Chinezen een meer specialistisch vocabulaire in de keuken. Waar je in het Nederlands bijvoorbeeld "bakken" schrijft, zijn er in het Chinees misschien wel 20 verschillende 'woorden' (karakters) hiervoor die voor de Chinees een genuanceerde betekenis hebben. Daarnaast is de Nederlandse voeding en ingrediënten zo anders dat sommige woorden omschreven moeten worden omdat het in China niet voorkomt. Een simpel voorbeeld hiervan is de oer Hollandse bitterballen en kroketten, maar ook bijvoorbeeld veel melkproducten zoals bijvoorbeeld vla, kwark, crème fraîche en karnemelk, kent China niet.

Associaties van woorden

Vaak hebben woorden in twee talen dezelfde letterlijke betekenis, maar de associaties zijn heel verschillend. Een goed voorbeeld is het Engelse woord “dog “(hond). In het Engels zijn daar allemaal positieve uitdrukkingen mee zoals: "lucky dog", "love me, love my dog", "top dog", "Every dog has his day", "dog-tired". In de Chinese cultuur is 狗 (hond) een minachtende woord dat altijd geassocieerd wordt met iets vies, walgelijk en ongunstige, zoals in 狗杂种 (bastaard), 狗腿子 (handlanger), 狗娘养的 (zoon van een teef), 狗屁 (hondenwind, onzin), 狗急跳墙 (een in het nauw gedreven beest zal iets wanhopigs doen.), etc. In tegenstelling tot in de Engelse cultuur, zal geen enkele Chinees graag genoemd worden of vergelijken worden met een hond.

Machinevertalingen

Er zijn tegenwoordig steeds meer gratis online vertaalprogramma’s die zeggen goede vertalingen uit te kunnen voeren. Als deze gebruikt worden voor vertalingen tussen twee talen die uit dezelfde taalfamilie komen, dan is het resultaat soms redelijk, maar bij het Chinees is dat zeker niet het geval. Probeer het zelf uit door een Nederlandse zin online naar het Chinees te vertalen en dan de Chinese machinevertaling weer terug te vertalen naar het Nederlands.